Mụn nội tiết và cân bằng nội tiết tố (Series bài viết ngắn)

Phần 1: Các dấu hiệu có mụn nội tiết

Mụn nội tiết liên quan đến hormone sinh dục nam (androgens) và insulin. Sự bất thường về hormone kích thích sự tăng trưởng tế bào da và sự sản xuất bã nhờn.

Đây là vài dấu hiệu cho thấy bạn đang có mụn nội tiết:

• Phụ nữ có mụn nội tiết thường xuyên có mụn trước kỳ kinh.
• Mụn trở nên tệ hơn khi tiêu thụ thực phẩm làm tăng insulin như đường, tinh bột, sữa, bột đạm.
• Các xét nghiệm nội tiết chỉ ra mức androgen tăng cao so với mức bình thường, nồng độ estrogen thường thấp so với mức bình thường ( An sẽ nói rõ hơn về các xét nghiệm này sau)
• Phụ nữ dễ bị mụn khi ăn đậu nành hoặc các thực phẩm giàu phytoestrogen ( hợp chất trong thực vật có tác dụng tương tự như hormone estrogen cơ thể người). Thực phẩm giàu phytoestrogen bao gồm: hạt lanh, hạt hướng dương, óc chó, hạt mè, …
• Bạn bị chẩn đoán mắc PCOS (đa nang buồng trứng) hoặc các bệnh khác liên quan đến nồng độ androgen 
• Tăng lượng đường trong máu hoặc mức insulin. Bạn có thể thực hiện xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT). Nếu xét nghiệm cho thấy lượng đường của cho thấy lượng đường của bạn cao hơn mức bình thường thì có thể bạn đang phải vật lộn với mụn nội tiết.
• Nam giới mắc phải chứng hói đầu thường là dấu hiệu hội chứng chuyển hóa và mức insulin cao hơn bình thường.
• Những người thừa cân với lối sống không vận động có nguy cơ kháng insulin cao hơn và dễ gặp vấn đề với mụn nội tiết.

Lưu ý là bạn vẫn có thể bị mụn nội tiết ngay khi các mức nội tiết tố của bạn trong khoảng bình thường, chúng ta phải xem xét độ nhạy cảm của da đối với các nội tiết tố.

Phần 2: nhóm nội tiết tố Androgen

Mụn trứng cá có liên quan đến hai nhóm nội tiết tố: androgens và hormone tăng trưởng, insulin và IGF-1. Bài này An viết về nhóm ANDROGEN

Androgen là nhóm nội tiết tố nam, trong đó những hormone liên quan đến mụn bao gồm:

• Dehydroepiandrosterone (DHEA) and dehydroepiandrosterone sulfate (DHEAS) (sản xuất trong tuyến thượng thận)
• Androstenedione (sản xuất trong tuyến thượng thận)
• Testosterone (T) (sản xuất ở tuyến sinh dục)
• Dihydrotestosterone (DHT) ( sản xuất ở tuyến sinh dục)

Các hormone này tiếp xúc với da thông qua đường máu. Hormone testorone (T) & DHT còn được tổng hợp ở da bằng cách chuyển hóa từ hormone DHEA, DHEAS, androstenedione nhờ các enzyme trong da.

DHEA, DHEAs chỉ là những hormone yếu, còn DHT và testosterone là các hormone androgen mạnh tương tác chính với các thụ thể androgen trên các tuyến bã nhờn (DHT mạnh hơn 5 đến 10 lần so với testosterone) Testosterone và DHT gây ra mụn trứng bằng cách tăng kích thước và hoạt động của các tuyến bã nhờn. Tăng lượng bã nhờn sản sinh sẽ dẫn đến:

• Khi da tạo ra nhiều bã nhờn, nồng độ axit linoleic (LA) trong bã nhờn sẽ giảm xuống. Không đủ lượng LA trong bã nhờn được biết là gây kích thích các tế bào da và có liên quan đến mụn trứng cá.
• Bức xạ tia cực tím, ô nhiễm không khí, và các hình thức khác của quá trình oxy hóa gây thiệt hại cho squalene và biến nó thành squalene peroxide. Squalene peroxide là một chất gây dị ứng và viêm, và nhiều nhà khoa học tin rằng quá trình oxy hóa của squalene thành squalene peroxide là kích hoạt bắt đầu quá trình hình thành mụn.
• Tăng lượng bã nhờn gây ra sự tăng trưởng vi khuẩn P. Acnes gây mụn trứng cá.

Những Điểm Quan Trọng

Có phải người có mụn nội tiết có mức hormone androgen cao?

Không có nghi ngờ rằng androgens đóng một vai trò quan trọng trong mụn trứng cá, nhưng đó không phải là toàn bộ câu chuyện. Quá đơn giản để nói rằng những người bị mụn trứng cá có nồng độ androgen bình thường cao hơn, bởi vì trong hầu hết các trường hợp, phụ nữ bị mụn trứng cá không có bất thường rõ ràng về nồng độ androgen. Một nghiên cứu năm 2000 cho thấy mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá ở phụ nữ không phụ thuộc vào mức độ androgen trong máu.

Da hoạt động giống như một cơ quan nội tiết. Chúng có các enzyme chuyển hóa DHEA, DHEAs thành T & DHT. Có bằng chứng cho thấy ở những người bị mụn các enzyme này hoạt động mạnh hơn.

Nhiều nhà khoa học tin rằng sự chuyển hóa xảy ra trong da là nguồn chính gây ra mụn gây ra hormon – chứ không phải là nồng độ testosterone trong máu cao.

Một giả thuyết nữa giải thích lý do tại sao phụ nữ có mức androgen bình thường nhưng vẫn có mụn là do tuyến bã nhờn nhạy cảm hơn với tác dụng của androgen ( 1 sự thay đổi nhỏ androgen dẫn đến sự thay đổi lớn về bã nhờn)

Liệu Pháp Hormone (Nội Tiết Tố)

Thuốc sử dụng trong điều trị nội tiết tố của mụn trứng cá rơi vào bốn loại:

1. Thuốc ức chế thụ thể androgen (spironolactone, flutamide, cyproterone acetate), ngăn chặn tác dụng của androgen trên tuyến bã nhờn.
2. Thuốc tránh thai, ngăn sản xuất androgen buồng trứng.
3. Glucocorticoid gây ức chế thượng thận sản xuất androgen.
4. Ức chế enzyme chuyển hóa DHEA, DHEAs sang T & DHT.

Ở phần 3 An sẽ viết về mấy loại thảo mộc có chức năng này.

PS: Hãy nhìn những người Kitava. Androgen dường như không tác động đến họ, có thể chính lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống đã ghi đè các vấn đề về nội tiết dẫn đến họ hoàn toàn không có mụn. (Sẽ nói rõ hơn trong phần tới)

Tài Liệu Tham Khảo

• jamanetwork.com/…/jamadermat…/fullarticle/478007
• ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3763909/
• klinikum-dessau.de/…/244_expder-androgens.pdf
• ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3051853/
• jcadonline.com/hormonal-treatment-of-acne-in-women/
• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2965551
• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21763298
• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17326004
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23435015

Phần 3: Thảo Mộc Giúp Cân Bằng Nội Tiết Tố

Ở trong phần trước khi nói về mụn nội tiết do các hormone androgen, chúng ta đã biết là Testosterone và DHT gây ra mụn trứng bằng cách tăng kích thước và hoạt động của các tuyến bã nhờn. Và sự chuyển hóa các hormone adrogen yếu thành hormone mạnh chịu trách nhiệm điều chỉnh bã nhờn là nguyên nhân chủ yếu của mụn.
Một trong những liệu pháp cho mụn hormone mà An có nhắc tới chính là ức chế các enzyme chuyển hóa hormone androgen yếu sang mạnh. Hôm nay An muốn giới thiệu với các bạn loại thực vật có chức năng này đó là Saw palmetto.

Saw palmetto (cọ lùn) là loại thực vật nổi bật với đặc tính ngăn ngừa testosterone không bị chuyển thành dạng mạnh hơn gọi là dihydrotestosterone (DHT) bằng cách giảm sự sản xuất enzyme 5-alpha reductase ( enzyme giúp chuyển hóa testosterone sang DHT).

Saw palmetto cũng có tác dụng với chứng rụng tóc do sự nhạy cảm của nang tóc với DHT, giảm lượng DHT có thể giúp ngăn ngừa triệu chứng này.

Saw palmetto có thể là một liệu pháp tuyệt vời với những phụ nữ có mụn trứng cá nội tiết nhưng là điều khủng khiếp với đàn ông, mặc dù nó có thể làm sạch mụn ở cả 2 giới tính. Nhưng đàn ông sẽ phải rất cân nhắc khi sử dụng vì DHT là một hormone nam giới, sự cân bằng của nó rất quan trọng để duy trì sức khỏe của giới này.

Một số lợi ích của saw palmetto:

• Điều trị tăng tuyến tiền liệt
• Giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt
• Hói đầu
• Bàng quang không hoạt động
• Sưng tuyến tiền liệt và hội chứng đau vùng chậu mãn tính
• Hen suyễn
• Viêm phế quản mãn tính
• Cảm lạnh & ho
• Tăng kích thước vú
• Đau nửa đầu
• Giảm chảy máu sau phẫu thuật tuyến tiền liệt
• Viêm họng

Saw palmetto được coi là AN TOÀN cho hầu hết mọi người khi tiêu thụ qua đường uống đến 3 năm. Tác dụng phụ thường nhẹ, một số người đã báo cáo thấy chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, táo bón & tiêu chảy. Một số lo ngại rằng saw palmetto có thể gây tổn thương gan hoặc tuyến tụy tuy nhiên không đủ thông tin để xác định rằng saw palmetto có phải nguyên nhân thực sự không.

Phụ nữ có thai hay cho con bú KHÔNG NÊN DÙNG saw palmetto qua đường uống vì nó hoạt động giống như hormone cơ thể. Saw palmetto có thể làm chậm quá trình đông máu. Có một số lo ngại rằng nó sẽ gây chảy máu thêm khi phẫu thuật, vì thế hãy ngừng dùng saw palmetto ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật.

Tóm lại là Saw palmetto khá an toàn khi sử dụng để điều trị mụn nội tiết với những bạn có da nhạy cảm với hormone DHT. Không nên dùng saw palmetto cùng với các loại thuốc khác như thuốc tránh thai, aspirin,…

Một số loại thực vật có khả năng ức chế enzyme 5-alpha reductase khác là:

• Rễ cây tầm ma (Nettle root)
• Trà xanh (green tea)
• Thiên ma (Black cohosh)
• Vỏ cây Prunus africana
• Tiêu đen (black pepper)
• Nấm Reishi
• Curcumin (trong nghệ)
• Hạt bí ( pumpkin seeds)

Tài Liệu Tham Khảo

• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11337315
• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9759701
• webmd.com/vit…/…/ingredientmono-971/saw-palmetto

Phần 4: Mụn nội tiết & cân bằng nội tiết tố

Insulin là một hormone điều chỉnh việc chuyển hóa và lưu trữ carbohydrate, chất béo và axit amin. Chức năng chính là hấp thu glucose từ máu vào các tế bào cơ và lưu trữ chất béo vào các mô mỡ. IGF-1 là một hormone tăng trưởng có cấu trúc phân tử tương tự như insulin.

Insulin gây mụn trứng cá bằng cách tác động đến Fox01. Chúng ta đều biết hormone androgen gây mụn trứng cá như thế nào ( đọc bài trước:https://fb.com/726689694329040/). Hãy tưởng tượng mỗi thụ thể androgen đang ngồi tại mỗi tế bào bã nhờn, chúng được bảo vệ bởi 1 cái nắp, trong trạng thái bình thường những cái nắp này được đóng lại. Có một phân tử polypeptide nhỏ ngồi ở các thụ thể này với nhiệm vụ duy nhất là giúp cái nắp này luôn đóng và các phân tử androgen tránh xa.

Để mở cái nắp này và giữ chúng ra khỏi nhân, chúng ta cần 1 phân tử gọi là Fox01. Thực tế nếu chúng ta di chuyển được 1 phân tử polypeptide bằng 1 Fox01 thì sẽ có ngay 1 polypeptide khác thay thế, vì vậy cần có nhiều Fox01. Càng nhiều Fox01 thì các hormone androgen càng có khả năng phản ứng với các thụ thể của chúng.

Các nghiên cứu cho thấy khi da tiếp xúc với cả 2 nhóm hormone androgen và hormone GH ( hormone tăng trưởng)/insulin/IGF-1 cùng lúc, chúng sẽ tạo ra bã nhờn nhiều hơn khi chỉ tiếp xúc với một trong hai nhóm. Các nghiên cưu nuôi cấy tế bào cũng cho thấy GH ( hormone tăng trưởng) có tác động sâu sắc nhất, tiếp theo là IGF-1 và sau đó là insulin.

Tương tác giữa androgen & IGF-1

IGF-1 là một hormone chính tác động đến sự tổng hợp androgen ở tuyến thượng thận và một số nghiên cứu đã tìm thấy mối tương quan giữa mức độ IGF-1 và DHEAS (DHEAS như đã bàn luận về androgen, có thể được chuyển đổi thành testosterone và DHT trong da)

Insulin và IGF-1 ức chế gan sản xuất hormone globulin (SHBG). SHBG liên kết với testosterone và các androgen khác trong máu, và trong khi liên kết với SHBG, chúng không còn khả năng sinh học (not bioavailable). Giảm SHBG có nghĩa là tác động androge đối với mụn trứng cá sẽ lớn hơn.

Insulin và IGF-1 ảnh hưởng Fox01 & mTor trong da, có khả năng điều chỉnh cách da phản ứng với androgen. Nồng độ insulin và IGF-1 cao hơn khiến da nhạy cảm hơn với hormone androgen.

Các nghiên cứu nuôi cấy tế bào đã chỉ ra rằng IGF-1 làm tăng enzyme 5-alpha reductase. Điều này có nghĩa là nhiều DHT hơn để kích thích bã nhờn hoạt động.

VẤN ĐỀ LÀ có ít cách mà bạn có thể tác động đến androgen & IGF-1. Tuy nhiên bạn có thể điều chỉnh insulin bằng chế độ ăn uống ( insulin tăng cũng làm tăng IGF-1, qua đó làm trầm trọng hơn mụn trứng cá)

Về insulin, An cũng có nhắc đến trong ebook rồi, các bạn có thể tìm lại đọc. Sang năm An sẽ viết lại ebook với nội dung rõ ràng và chi tiết hơn nhen, sau một năm An cũng thu được thêm kha khá kiến thức mới mà. 

Tóm lại, những gì bạn cần làm để quản lý mức insulin tốt hơn là:

• Bỏ đường
• Hạn chế carb đơn (bánh mì trắng, mỳ tôm, snack, pizza,…) mà hãy chuyển sang nguồn carb tốt ( bánh mì nguyên cám, các loại hạt, đậu, ngũ cốc, rau,…)
• Tập thể dục
• Ngủ đủ
• Hạn chế stress
• Bổ sung omega-3
• Bổ sung chất chống oxy hóa
• Đừng để thiếu vitamin D,magiê
• Các loại gia vị như quế, nghệ, amla, thì là đen,…rất tốt cho bạn.
• Hạn chế sữa, các sản phẩm từ sữa ( đặc biệt sữa bò mà bò được tiêm hormone tăng trưởng).
• Loại bỏ chất béo chuyển hóa( trans fat_ có trong đồ ăn nhanh, đồ ăn liền,…)